De FNV heeft een zwartboek over de bijstand samengesteld dat volstaat met schrijnende verhalen van bijstandsgerechtigden. Dit zwartboek getiteld Boeten zonder schuld is aangeboden aan de Tweede Kamer.

Wantrouwen van de overheid

Wie een bijstandsuitkering krijgt, moet oppassen, want je wordt al snel bestempeld als bijstandsfraudeur. Hetzelfde wantrouwen van de overheid tegenover burgers dat speelde bij de Toeslagenaffaire, doet zich ook voor in de bijstand. De vakbond FNV stuurde er deze week daarom een zwartboek over naar minister Koolmees.

Zwartboek over de bijstand

De vakbond stelde de afgelopen weken een zwartboek over de bijstand op met verhalen van uitkeringsgerechtigden die te maken kregen met een wel erg hardvochtige overheid. Aanleiding was de boodschappenaffaire, waarin een vrouw uit Wijdemeren ruim €7000,- moest omdat haar moeder regelmatig boodschappen voor haar deed.

Maatschappelijke verontwaardiging

Volgens de FNV neemt de maatschappelijke verontwaardiging over dit soort zaken toe, Naast de Toeslagenaffaire is er ook veel verontwaardiging over de kostendelersnorm. Er werd hierbij van uitgegaan dat als meerdere volwassenen in een huis wonen zij de kosten voor het huishouden delen en er een lagere bijstandsuitkering wordt toegekend. Dit betekent dat alleenstaande ouders gekort worden op hun uitkering zodra hun zoon of dochter 21 wordt.

Bijstandsfraude

Het bijstandssysteem is gebaseerd wantrouwen en er is een streng sanctiebeleid. Uitkeringsgerechtigden krijgen volgens de FNV geen menswaardige behandeling. Als je per ongeluk een fout maakt, dan kun je zomaar als bijstandsfraudeur te boek komen te staan. Zo zijn alle regels inzake de inlichtingenplicht, die bepaalt dat je iedere verandering in je situatie meteen moet melden aan je uitkeringsinstantie, vaak onbekend bij uitkeringsgerechtigden. En een fout is dan onbewust al snel gemaakt.

Grote verschillen tussen gemeenten

Gemeenten hebben beleidsvrijheid ten aanzien van de Participatiewet en gaan elk op hun eigen manier met de regels om. De verschillen zijn echter enorm. Zo eist de ene gemeente 20 uur werk eiste als tegenprestatie en bij een andere gemeente is een tegenprestatie van 4 uur werk al genoeg.

Herziening bijstandsbeleid

Het beleid rondom bijstand en fraude moet op de schop. Er gaat veel fout en in het zwartboek over de bijstand staan vele van de misstanden beschreven. Ook op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) vindt men het tijd voor herziening. Zo schreef de staatssecretaris dat hij de ‘onwenselijke hardheden’ wil aanpakken en dat er ook aandacht moet zijn voor de individuele omstandigheden van de betrokkene. Hij wil daarom een definitie van uitkeringsfraude in de wet laten opnemen en dienen er afspraken gemaakt te worden over hoe er omgegaan moet worden met giften.

De overheid heeft overigens bewust de uitvoering van de wet bij gemeenten gelegd omdat zij het dichtste bij de inwoners staan. Gemeenten kunnen daarom het beste maatwerk bieden.

Vertrouwen in de burger

De FNV wil dat mensen niet langer het slachtoffer worden van ondoorzichtige wetten en regels. De FNV wil dan ook het hardvochtige sanctiebeleid schrappen en de verplichte tegenprestatie en kostendelersnorm stoppen. Mensen moeten juist aan betaald werk dat bij ze past, te worden geholpen. De FNV pleit voor vertrouwen in de burger en dat geldt dus ook voor mensen die in de bijstand zitten of op een andere manier steun van de overheid nodig hebben.

Bronnen: FNV, NPO Radio 1, NRC, Trouw