Nieuw bijstandsbeleid is hard nodig. Er moeten drastische veranderingen rondom de bijstand worden doorgevoerd waarbij uitgegaan wordt van meer vertrouwen in bijstandsgerechtigden. Ook moeten de bijstandsuitkeringen omhoog. Dit zijn de twee hoofdelementen van een nieuw bijstandsbeleid, waar het nieuwe kabinet met spoed mee aan de slag moet. De bijstand moet menselijker worden.

Vangnet

De Participatiewet is bedoeld als vangnet voor als het echt niet anders kan. Het is bedoeld voor diegenen die onvoldoende inkomen hebben. Zij moeten worden beschermd in hun bestaanszekerheid, toekomstperspectief krijgen, en daarbij ondersteund worden. Maar de realiteit is anders. Dat komt omdat er gedacht wordt vanuit een economisch mensbeeld en niet een sociaal mensbeeld. Dit leidt tot armoede en bijstandontvangers gaan gebukt onder stigmatisering en vernedering. Gemeenten kunnen op dit moment geen goede bijstand verlenen en uitvoerende professionals hebben weinig mogelijkheden om mensen werkelijk te ondersteunen en perspectief te bieden op zinvol meedoen en passend werk.

Het moet anders

Dat moet anders, vonden emeritus hoogleraar Trudie Knijn en de Landelijke Cliëntenraad (LCR). Zij hebben een manifest opgesteld: ‘Een oproep tot meer echte bijstand’. Dit manifest is ondertekend door de FNV, diverse wetenschappers, ervaringsdeskundigen, professionals en experts van landelijke organisaties.

Manifest: nieuw bijstandsbeleid

In het manifest pleiten de ondertekenaars voor een nieuw bijstandsbeleid dat leidt tot meer bestaanszekerheid en toekomstperspectief voor mensen met een bijstandsuitkering. Daarnaast moet het vertrouwen in bijstandsgerechtigden voorop komen te staan. Aan bijstandsgerechtigden moet bestaanszekerheid worden geboden. Het minimumloon en de daaraan gekoppelde bijstand, moet op korte termijn omhoog naar €14,- per uur. Voor de lange termijn moet fundamenteler worden nagedacht over wat financiële bestaanszekerheid inhoudt. Er moet onder meer antwoord komen op de vraag hoe mensen die lange tijd een laag inkomen hebben, toch bestaanszekerheid kan worden geboden.

Participeren

In het manifest wordt ook aangegeven dat een deel van de bevolking eenvoudigweg niet kan participeren met een betaalde baan. Dat zit er gewoon niet in voor een een groep mensen. Wel moet iedereen kunnen bijdragen op basis van de eigen mogelijkheden en wensen en de overheid moet vanuit die behoeften en mogelijkheden meebewegen en vooral de vraag stellen wat de bijstandsgerechtigde nodig heeft aan ondersteuning, begeleiding en scholing en op een passend arbeidsaanbod. Ook moeten bijstandsgerechtigden verzekerd zijn van het recht op persoonlijke ontwikkeling en op zelfstandigheid en gelijkwaardigheid.

Steun voor nieuw bijstandsbeleid

Het is niet de eerste keer dat er gepleit wordt voor een herziening van de Participatiewet. Zo vond de Vereniging van Nederlandse Gemeenten dat de Participatiewet op de schop moest en FNV en LCR kwamen afgelopen jaar al met eigen rapporten.

Weinig veranderd

In het nieuwe coalitieakkoord is er aan de Participatiewet weinig veranderd. Slechts een paar versoepelingen worden genoemd. Zo wordt de kostendelersnorm naar 27 jaar bijgesteld en gaat de bijstand – gekoppeld aan het minimumloon – met 7,5 procent omhoog. Daarnaast zegt het nieuwe kabinet de menselijke maat meer te willen hanteren. De voorstellen in het manifest gaan veel verder. Inmiddels is er veel steun voor verandering. Dat laat ook dit manifest zien.

Bronnen: Binnenlands Bestuur, Landelijke Cliëntenraad, NPO Radio 1, Sociale Vraagstukken, Trouw